تحلیل کیفی تفاوت های زنان و مردان در رمزگشایی رمزهای جنسیتی فیلم

امروزه رسانه ها نقشی غیر قابل انکار در زندگی بشر دارند و تقریباً تمامی ابعاد زندگی او را متاثر از خود ساخته اند. شاید تاکنون هیچ دورانی مانند دوران امروز شاهد تغییر در فرهنگ، ارزش ها و هنجارهای جامعه نبوده است. رسانه ها در امر جامعه پذیر کردن افراد نقش مهمی دارند و بخش عظیمی از جامعه پذیری شامل موارد جنسیتی می شود. به گفته بسیاری از صاحبنظران فمینیست حوزه رسانه، رسانه ها نقش عظیمی در استحکام سیستم مردسالاری دارند و متون رسانه ای نابرابری های جنسیتی را تولید و بازتولید می کنند. صحبت از رسانه و تاثیرات آن به دوران اولیه ظهور رسانه های جمعی باز می گردد و تاکنون نظریه های بسیاری به این موضوع پرداخته اند. برخی از نظریه ها برآن اند که رسانه ها تاثیر فوق العاده ای بر مخاطب دارند و مخاطبان بیش از آنکه فعال باشند، منفعل اند. برخی از نظریه ها نیز مخاطبان را در امر تولید معنا با استفاده از متن رسانه ای چنان فعال می دانند که معتقدند هر مخاطب بنا بر ویژگی های خاص خود می تواند قرائت منحصر به فردی از متن رسانه ای داشته باشد. در این میان مکتب مطالعات فرهنگی موضعی بینابینی را اتخاذ نموده است. بر این مبنا رسانه ها تلاش می کنند معانی خاصی را به مخاطب انتقال دهند ولی مخاطبان نیز منفعل نیستند و فعالانه به امر تولید معنا مبادرت می ورزند. استوارت هال و جان فیسک جزء چهره های شاخص این مکتب هستند. در نظر آن ها متن رسانه ای در ابتدا توسط سازندگان آن رمزگذاری می-شود. استوارت هال معتقد است که مخاطبان در سه جایگاه فرضی این متون را رمزگشائی می کنند: جایگاه قرائت مسلط، توافقی و معارض. جان فیسک نیز سه سطح را برای رمزگذاری متن رسانه ای پیشنهاد می کند: سطح اول(رمز های اجتماعی)، سطح دوم (رمز های بازنمائی) و سطح سوم (رمزهای ایدئولوژیک). این پژوهش بر مبنای این دو نظریه صورت گرفته است. هدف اصلی این تحقیق تحلیل تفاوت های زنان و مردان در رمزگشائی رمز های جنسیتی و عوامل موثر بر آن است. جهت نیل به این هدف 13 سکانس از مجموعه تلویزیونی "میوه ممنوعه" انتخاب شد. رمزگان استفاده شده در این فیلم در دو مرحله مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله ی ابتدائی پژوهشگر با استفاده از روش نشانه شناسی سکانس های انتخابی را مورد واکاوی قرار داد. در مرحله بعد شیوه های رمزگشایی زنان و مردان مورد بررسی قرار گرفت. در این مرحله 15 مرد و 15 زن با استفاده از شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و حجم نمونه نیز با توجه به اشباع نظری تعیین شد. مصاحبه نیمه ساخت یافته نیز به عنوان ابزار گردآوری داده ها به کار گرفته شد. بر مبنای نشانه شناسی صورت گرفته به نظر می رسد که ایدئولوژی زمینه ای به کار گرفته شده در این متن مردسالاری باشد. جهت اثبات این ادعا نکاتی مانند مرد بودن قهرمان فیلم ، مقصر دانستن دو زن، مشروعیت ندادن به اشتغال زنان، تصویر زن به عنوان فتانه و اغواگر، بدیهی دانستن کار خانه داری برای زنان، توجیه چند همسری و در نهایت تبرئه شدن نهائی مرد را عنوان نمود. در زمینه تفاوت زنان و مردان در رمزگشائی رمز های جنسیتی به نظر می رسد زنان و مردان به شیوه-های متفاوت با متن وارد گفتگو می شوند که می تواند ناشی از متفاوت بودن وضعیت اجتماعی زنان و مردان و به تبع آن دغدغه های منبعث از آن باشد. در نهایت به نظر می رسد که در کنار جنسیت افراد، مواردی مانند مشروعیت رسانه، الگو های مصرف رسانه ای، شیوه استفاده از منابع گفتمانی و ایدئولوژی جنسیتی افراد در رمزگشائی رمز های جنسیتی نقشی مهم داشته باشند.